Skip to content Skip to footer

हाक २४: परतणे

गतकाळाकडे पाहत आणि भविष्याचा अंदाज घेत वर्तमानकाळातील आपला प्रवास सुरू असतो. ह्या प्रवासात, अनेकदा आपण थांबतो आणि एखाद्या वस्तूकडे, क्षणाकडे किंवा स्मृतीकडे परत जातो. उदाहरणार्थ, पूर्वी कधीतरी पाठीवर पडलेली एखादी कौतुकाची थाप आपल्याला पुन्हा हवी असते, किंवा एखाद्या चविष्ट पदार्थाची जिभेवर रेंगाळणारी चव आपल्याला पुन्हा घ्यायची असते. ह्याउलट, एखाद्या ओंगळवाण्या नजरेचा स्पर्श मात्र आपण विसरू पाहतो. असे हे ‘परतणे’ निर्मिती-प्रक्रियेतही दिसून येते; एखादे लेखनकार्य पूर्ण झाल्यानंतर सुद्धा लेखक ते पुन्हा वाचतो आणि त्यातील अधिक अर्थच्छटा असणारं रूप त्याला गवसू शकतं. त्याचप्रमाणे, एखादी गायिका समेवर येण्यातून सौंदर्यतत्त्वाचा शोध घेते. व्यापक पातळीवर विचार करताना, चिंतनशील व्यक्ती आणि समाज दोघेही भूतकाळातील क्षणांकडे परतत, त्यांकडे चिकित्सक आणि डोळस नजरेने पाहत समृद्ध जीवनदृष्टी देताना दिसतात.

हाकारा । hākārāच्या २४व्या आवृत्तीत आम्ही तुमच्यासोबत ‘परतणे’ ह्या संकल्पनेला समजून घेत त्याविषयीच्या चिंतनपर साहित्याची आणि कलाकृतींची गुंफण मांडू इच्छितो. हे करताना, आमच्या मनात उपस्थित होणारे काही प्रश्न आणि मुद्दे आहेत, ते पुढीलप्रमाणे :

तुमच्या मते, विविध समाजांमधील आणि संस्कृतींमधील ‘परतून पाहण्या’च्या वृत्तींचे आणि कृतींचे स्वरूप कशा प्रकारे वेगळे आहे, आणि त्यांचा विकास कसा झाला आहे ? मागे वळून पाहण्याच्या ह्या सवयीचा आपल्या दैनंदिन जीवनाच्या ओघावर कोणता परिणाम होत असतो ? सरून गेलेल्या क्षणांकडे, मागे पडलेल्या अनुभवांकडे किंवा सोडलेल्या जागेकडे परतणे म्हणजे नेमके काय असते ? परतण्याच्या कृतीत, जेव्हा आपण एखाद्या गोष्टीकडे (क्षण, अनुभव, वस्तू) परततो, तेव्हा खरोखर नेमके काय बदलते — ती गोष्ट स्वतः, की तिच्याकडे पाहण्याचा आपला दृष्टिकोन ? केवळ मागे वळून पाहणे हेच परतणे आहे, की त्याचा अर्थ त्या मागे पडलेल्या अनुभवात पुन्हा एकदा जगणे असा आहे ? ‘परतणे’ ह्या संकल्पनेतून कलेचे कोणते नवे घाट आकारू शकतात ? सामाजिक किंवा आर्थिक परिस्थितींमुळे ओढवलेल्या मानहानीकारक अनुभवांकडे संवेदनशील व्यक्ती आणि समाज कशा पद्धतीने परतून पाहतात ? अशा अनुभवांकडे परतण्याची प्रक्रिया त्यांच्यासाठी कशा प्रकारे घडते ?

अपेक्षित साहित्य आणि कलाकृती : कथात्म साहित्य, नाट्यात्म कथनरूपं, चरित्रात्मक किंवा आत्मचरित्रात्मक लेखन, प्रवासवर्णनं, दृश्यरूपात्मक अभिव्यक्ती, चित्रकृती, छायाचित्रं, चित्रपट आणि चित्रफिती, प्रयोगात्म सादरीकरणं,आणि काष्ठ, कागद इत्यादी विविध साधनद्रव्यांचे सर्जक आविष्कार.

साहित्य पाठवण्याची शेवटची तारीख : ऑक्टोबर ३०, २०२५. 

अंक-प्रकाशन : डिसेंबर २०२५.

इ-पत्राद्वारे आपले साहित्य पाठवणं अपेक्षित नाही. आपलं साहित्य इथे दुवा दिलेल्या गूगल-फॉर्मद्वारेच पाठवावं, ह्याची कृपया नोंद घ्यावी. साहित्य पाठवण्यासंबंधीच्या सूचना खाली पाहू शकता. 

आशुतोष पोतदार
संपादक, हाकारा । hākārā

पूर्वी राजपुरिया
सहयोगी संपादक, हाकारा । hākārā 

पल्लवी सिंग
साहाय्यक संपादक, हाकारा । hākārā

संपादन-सहकार्य : अनघा मांडवकर आणि अस्मिता चौधरी.

 


लिखाण / कलाकृती पाठविण्यासाठी सूचना

१. हाकारा | hākārā हे सर्वांसाठी निःशुल्क उपलब्ध असलेले आंतरजालावरील विद्वत्प्रमाणित द्वैभाषिक (मराठी-इंग्रजी) नियतकालिक आहे. आपले लिखाण वा कलाकृती हाकारा | hākārā-च्या प्रस्तावित आवृत्तीच्या मध्यवर्ती संकल्पनेभोवती गुंफलेले असावे. आपले लिखाण किंवा कलाकृती संकल्पनेला अनुसरणारे नसेल; तरी आपल्या सर्जनशील तसेच संशोधनात्मक लिखाणात किंवा कलाकृतीत नवी मांडणी, नावीन्यपूर्ण रचना किंवा जुन्या मांडणीला पुढे घेऊन जाणारे वैशिष्ट्य असल्यास, त्यांचाही समावेश अंकात केला जाईल.

२. आपले लिखाण, कलाकृती गूगल फॉर्मच्या माध्यमातून पाठवावी.

३. लिखित मजकूर फक्त वर्ड-डॉक्युमेंट फाईलमध्ये पाठवावा. (मजकुराच्या रचना समजण्यासाठी मजकुराची पीडीएफ फाईलही सोबत पाठवावी). इंग्रजीतील लिखित मजकूर ‘टाइम्स न्यू रोमन’ (१२ आकाराचा) टंकामध्ये, ओळींमध्ये दुहेरी अंतर ठेवलेला असावा. मराठीतील मजकूर युनिकोडमध्ये टंकित केलेला असावा. लेखकांना त्यांचा मजकूर ठरावीक मांडणीत किंवा रचनेत प्रकाशित होणे अपेक्षित असल्यास तसे सुरुवातीला लेखन पाठवताना जरूर कळवावे.

४. दृश्य कलाकृती असल्यास त्यांचा आकार कमीत कमी १५० रिझोल्यूशन ठेवावा. कलाकृतीचे शीर्षक, माध्यम, आकार आणि वर्ष यांबाबतची माहिती सोबत जोडावी. जर तुम्ही ‘दृश्यांगण / Panorama’ या विभागात प्रकाशित करण्यासाठी दृश्य कलाकृती पाठवू इच्छित असाल, तर तिचा आकार १००० x ६०० पिक्सेल्स असा असावा.

५. कृपया दृक्श्राव्य धारिका (फाईल) लेखनातच समाविष्ट करून पाठवू नयेत. व्हिमिओवर, यूट्यूबवर किंवा सर्वांना मुक्तपणे उपलब्ध असलेल्या अन्य तत्सम माध्यमांमध्ये प्रसारित केलेल्या दृक्श्राव्य कृतींचे दुवे पाठवावेत, ते आम्ही लेखनासोबत देऊ शकतो. कलाकृती, चित्रे, प्रतिमा लेखकाच्या किंवा कलाकाराच्या स्वतःच्या नसतील, तर त्यांच्या मूळ स्रोताची माहिती द्यावी. प्रतिमा / दृक्-श्राव्य साधने स्वामित्वाधिकार-मुक्त स्वरूपाची असावीत; किंवा त्यांचा वापर करण्यासाठी संबंधित स्रोतांकडून आवश्यक ती परवानगी घेतलेली असावी.

६. पाठवलेल्या साहित्याच्या पुनरावलोकन-प्रक्रियेसाठी आपले पूर्ण नाव, संपर्काचे तपशील, थोडक्यात ओळख, आणि आपल्या कलाकृतीविषयीचा वा लिखाणाचा गोषवारा हे सर्व सोबत जोडावे.

७. हाकारा | hākārā-कडे पाठवलेली कलाकृती वा लिखाण इतरत्र कुठेही प्रकाशित झालेले नसावे. तसेच, हाकारा | hākārā-चे संपादक वा संपादक-मंडळ त्यांचे पुनरावलोकन करत असलेल्या कालावधीत ते प्रकाशनासाठी इतरत्र पाठवलेले नसावे, याची काळजी घ्यावी.

८. संशोधनपर लिखित साहित्याची मर्यादा २५००-३००० शब्द इतकी असावी. असे साहित्य पाठविताना ते मॉडर्न लॅंग्वेज असोसिएशन (एमएलए) शैलीत पाठवावे.

९. लेखक व कलाकारांनी लिखाणातील सर्व माहिती, नावे, ठिकाणे, तारखा, अवतरणे, उतारे व प्रतिमा यांबाबतच्या तपशिलांची सत्यासत्यता पडताळून मगच आपले लिखाण पुनरावलोकनासाठी आमच्याकडे पाठवावे. तसेच, अनुवादकांनी अनुवादित मजकूर हाकारा | hākārā-मध्ये प्रकाशित करताना त्यांच्याकडे मूळ लेखक, प्रकाशक वा संपादक यांची परवानगी असावी.

१०. प्रकाशनासाठी विचाराधीन असलेल्या कलाकृती वा लिखाण याबाबतचा निर्णय करण्यासाठी महिन्याभराचा कालावधी लागेल. निवडप्रक्रिया पूर्ण झाल्यावर आपल्याला  निर्णय कळवला जाईल.

११. प्रकाशनासाठी स्वीकारलेले लिखाण वा कलाकृती यांचे संपादक पुनरावलोकन व संपादन करतील. त्याकरिता, काही सूचना वा बदल यांचा विचार करण्याच्या प्रक्रियेत संपादकांना सहभागी व्हायला आवडेल.

१२. लिखाणाचे वा कलाकृतीचे स्वामित्व-अधिकार संबंधित लेखकाकडे किंवा कलाकाराकडे राहतील. हाकारा | hākārā-तील मजकूर वा प्रतिमा इतरत्र प्रकाशित करायचे असल्यास संपादकांना पूर्वसूचना द्यावी. कृपया पुनःप्रकाशित मजकुरासोबत हाकारा | hākārā-चा श्रेयनिर्देश पुढीलप्रमाणे जरूर करावा : 

हाकारा | hākārā हे मराठी आणि इंग्रजीतून आंतरजालावर प्रकाशित होणारे नियतकालिक आहे. संकेतस्थळाला www.hakara.in येथे भेट द्या.

१३. हाकारा | hākārā-मध्ये प्रकाशित साहित्यासाठी आम्ही कोणत्याही प्रकारचे मानधन देऊ शकत नाही. पण येत्या काळात ते शक्य व्हावे याकरिता आर्थिक पाठबळ उभे करण्याचे आमचे प्रयत्न चालू आहेत.

१४. आपल्याला काही विचारायचे असेल किंवा साहित्य पाठवायचे असेल, तर कृपया info@hakara.in या इ-पत्त्यावर आमच्याशी संपर्क साधावा.

१५. हाकारा । hākārā-चा ISSN 2581-9976 असून, या नियतकालिकाचा विद्यापीठ अनुदान आयोगाच्या मान्यताप्राप्त नियतकालिकांच्या यादीत (यूजीसी केअर-लिस्टमध्ये) समावेश आहे.

१६. हाकारा | hākārā-मध्ये साहित्य / कलाकृती प्रकाशित करण्यासाठी कोणतेही मूल्य आकारले जात नाही.